De uitvinding van antibiotica in 1928 was een zegen voor behandeling van infectieziekten. Veel ziektes die 100 jaar geleden tot de dood leidden zijn nu te behandelen met een kuur antibiotica. Maar er zijn ook nadelen, vooral als antibiotica te makkelijk en preventief worden voorgeschreven. Of zelfs routinematig in lage doses zoals in de veeteelt gebeurt. De laatste jaren maken we ons zorgen over het toenemend aantal bacteriën dat resistent is geworden voor antibiotica. De wetenschap zoekt naar antwoorden hierop: minder antibiotica toedienen, nieuwe antibiotica of andere medicatie.
Naast resistentie veroorzaken antibiotica een ander probleem waar we nu pas achter beginnen te komen: antibiotica-gebruik heeft invloed op ons afweersysteem. De middelen doden namelijk naast “foute” ook goede bacteriën, met name in onze darmen. Lang werd aangenomen dat het evenwicht zich vanzelf weer herstelde. Maar het lijkt er op dat dit niet volledig gebeurt. Er verschijnen steeds meer onderzoeken die aantonen dat antibiotica een blijvend negatief effect hebben op microben in onze darmflora. Er zijn serieuze signalen dat de westerse mens zo’n 30% van zijn diversiteit aan bacteriën of microben is verloren. De precieze uitwerking kennen we nog niet maar dat dit invloed heeft op onze afweer is duidelijk. En het blijft niet bij onszelf: moeders geven bij de bevalling hun microben door aan hun kinderen. Dus onze kinderen kunnen beïnvloed worden door het antibiotica-gebruik van vorige generaties. Afgelopen maand hield de NewYorkse microbioloog Martin Blaser een lezing in Nederland onder de titel ‘Aanval op het menselijk koraalrif’. Er verscheen een artikel in Medisch Contact hierover. Met het ‘menselijk koraalrif’ bedoelt Blaser het microben-milieu in de darmen van mensen. Dit micromilieu heeft een veel groter belang voor ons afweersysteem dan lang werd gedacht. Door de afname van het aantal bacteriesoorten nemen ziekten als astma, allergie, overgewicht en suikerziekte toe. Er is een rechtstreeks verband tussen deze ziekten en antibioticagebruik. Blaser pleit er niet voor om volledig te stoppen met de toediening van antibiotica maar de toepassing kan flink omlaag. Hij noemt een daling van 40%. Vooral als preventieve behandelingen en bij minder gevaarlijke infecties zouden antibiotica vermeden moeten worden. Ook het onnodig vaak toepassen van keizersnedes is een probleem, zegt Blaser. Tijdens een vaginale geboorte draagt de moeder haar micromilieu over op de baby. Bij een keizersnede vind dit niet of minder plaats en wordt de baby gekoloniseerd met ziekenhuisbacteriën.
De Britse filmmakers Toni Harman en Alex Wakeford maakten in 2014 de film Microbirth over de huidige wetenschappelijke kennis over de invloed van het micromilieu op de mens en de rol van het toenemend aantal keizersnedes hierin. Een aantal wetenschappers in de film pleit er voor om terughoudend te zijn met antibiotica en keizersnedes. Ook Blaser komt hier uitgebreid in beeld.
Ook ik vind dat we veel terughoudender kunnen zijn met het voorschrijven van antibiotica en met het toepassen van keizersnedes. Al wil ik zeker niet stellen dat we altijd zonder kunnen. Vrouwen die bevallen met een ruggenprik krijgen vaak koorts. Zowel zijzelf als hun baby’s krijgen dan routinematig en dus onnodig antibiotica toegediend. Door een goede voorbereiding op de bevalling en een vertrouwde begeleiding tijdens de bevalling kan de pijnstillingswens van vrouwen omlaag. Bovendien hoeft niet altijd voor een ruggenprik worden gekozen. Een warm bad helpt baringspijn verminderen evenals een steriel-water-injectie. Voor sommige vrouwen is minder pijn al voldoende. Het is bekend dat het aantal keizersnedes lager is als vrouwen niet alleen gelaten wordentijdens de bevalling maar continue begeleid worden door een vertrouwd zorgverlener. Dat geldt ook voor het aantal vrouwen dat pijnstilling wenst. Ook bij keuze voor thuisbevallen is het aantal onnodige ingrepen lager. Door als aanstaande moeder te investeren in voorbereiding op de bevalling en door als zorgverlener intensievere begeleiding aan barende vrouwen te bieden kunnen we de gezondheid van baby’s verbeteren en hun kans op chronische ziektes terugdringen. Dat zou de maatschappij veel waard moeten zijn.
Vind hier het artikel in Medisch Contact over Martin Blaser.
Vind hier de link naar de website van MicroBirth. De film was al eens te zien in Nijmegen en hopelijk binnenkort nogmaals. Houd de nieuwspagina in de gaten.
